Beskidy

Beskidy i Pogórze wchodzące w skład Karpat Zewnętrznych posiadają budowę płaszczowinową i są zbudowane ze skał osadowych takich jak piaskowce, łupki, zlepieńce oraz margle, generalnie zwanymi fliszem. Stąd spotykane nazwy: Karpaty fliszowe i jaskinie fliszowe. Ze względu na geologię i tektonikę tego terenu wyróżnia się jednostki: skolska, podśląska, śląska oraz dukielska zwana też magurską.

We wszystkich wymienionych jednostkach odnotowano niespełna 500 jaskiń i schronisk skalnych, z czego ponad połowa znajduje się w obrębie płaszczowiny magurskiej czyli we wschodniej części.

Geneza powstawania jaskiń fliszowych jest zupełnie inna niż w przypadku jaskiń krasowych i wynika z odmiennych procesów doprowadzających do ich powstania, zwanych zjawiskami pseudokrasowymi.Tworzenie się i rozwój jaskiń fliszowych jest przede wszystkim związane z ruchami masowymi skał i powstawaniem osuwisk.

Pozostałymi czynnikami współdziałającymi równolegle są procesy wietrzenia fizycznego i chemicznego, erozja wodna polegająca na wypłukiwaniu ziaren minerałów tworzących skały (sufozji).

Jaskinie fliszowe ze względu na genezę można podzielić na grawitacyjne, są to jaskinie osuwiskowe, odprężeniowe i obrywowe, druga grupa to jaskinie erozyjno-wietrzeniowe. Najbardziej typową i najczęściej występującą formą jaskiń są jaskinie szczelinowe, rumowiskowe, rozpadlinowe. Oprócz tego spotykamy też schroniska jaskiniowe podskalne oraz jaskinie warstwowe (powstałe pomiędzy warstwami skał).

Rozmieszczenie jaskiń z podziałem na części Beskidów i pogórzy:

– Beskid Śląski ok. 135
– Beskid Niski ok. 120
– Beskid Sądecki ok. 65
– Beskid Mały i Makowski ok. 25
– Beskid Żywiecki i Kotlina Żywiecka ok. 10
– Beskid Wyspowy ok. 17
– Gorce ok. 5
– Bieszczady 4
– pogórza i Góry Sanocko-Turczańskie ok. 80

nr	Nazwa jaskini	dług/m	deniw/m
1	Wiślańska – Beskid Śląski	2275	41
2	Mecharska – Beskid Śląski	1830	55,3
3	W Trzech Kopcach – Beskid Śląski	1254	32,6
4	Słowiańska-Drwali Beskid Niski	601	23,8
5	Dująca – Beskid Śląski	582	18
6	Głęboka w Stołowie – Beskid Śląski	554	25
7	Oblica – Beskid Żywiecki	436	21,1
8	Zbójecka w Łopieniu – Beskid Wyspowy	433	19
9	Diabla Dziura w Bukowcu – Pogórze Rożnowskie	365	42,5
10	Niedźwiedzia – Beskid Sądecki	340	28
11	Ali Baby w Klimczoku – Beskid Śląski	328	25
12	Malinowska Studnia – Beskid Śląski	324	18,1
13	Mysiorowa Jama w Zagórzu – Beskid Makowski	282,5	11,8
14	Malinowska – Beskid Śląski	247	23,2
15	Ostra – Beskid Śląski	200	35,22
16	Mroczna – Beskid Niski	198	15,5
17	Gangusiowa Jama – Beskid Niski	190	11
18	Lodowa Szczelina – Beskid Niski	166	11,5
19	Dziurawa – Beskid Mały	160	8,5
20	Złotniańska – Beskid Sądecki	155	12
21	Latających Kamieni – Beskid Wyspowy	150	15