Sudety

Dwa największe sudeckie skupiska jaskiń to Sudety Kłodzkie i Góry Kaczawskie. W Sudetach większość jaskiń to jednak jaskinie krasowe choć góry te generalnie nie budują skały węglanowe. Jaskinie krasowe Sudetów są ściśle związane ze zjawiskami krasowienia wapieni i dolomitów oraz ich zmetamorfizowanych form – marmurów. Formy te występują w Sudetach w postaci soczew i bloków zanurzonych w olbrzymich masach skał krystalicznych niekrasowiejących.

Większość jaskiń krasowych Sudetów to obiekty dość małe i niezbyt głębokie, tylko kilka jaskiń osiąga długość przekraczającą 200 m i zbliża się do głębokości 100 m. Jest to właśnie ściśle związane z opisaną budową geologiczną i małą miąższością skał węglanowych. Najbardziej sprzyjające warunki do powstania dużej jaskini zaistniały na zboczach Śnieżnika gdzie znajduje się największa sudecka jaskinia Niedźwiedzia.

W Sudetach są też jaskinie niekrasowe występują one głównie w piaskowcach kwarcytowych Gór Stołowych i na Pogórzu Kaczawskim. Istnieją tez niewielkie jaskinie na terenie Karkonoszy w pokładach skał granitowych.

Jaskinie okolic Szczelińca i Szczytnika są związane z ruchami osuwiskowymi dużych pakietów skalnych o znacznej miąższości zalegających na nierozpuszczalnych marglach co sprzyja powstawaniu próżni skalnych. Dodatkowo na procesy tworzenia się jaskiń i rozległych szczelinowych korytarzy oraz kanałów wpływa sytuacja hydrogeologiczna podłoża i denudacja chemiczna ciężkich pakietów skalnych.

Krasowe jaskinie sudeckie a w szczególności okolic Śnieżnika Kłodzkiego były przedmiotem zainteresowania od czasów średniowiecznych od kiedy eksploatowano tu występujące złoża żelaza, srebra i miedzi. Złoża te zalegały w miejscach kontaktu z marmurami, gdzie natrafiano na jaskinie wypełnione pokładami nacieków kalcytowych często okruszcowanych związkami metalicznymi.