Turystyczne jaskinie Czech

Morawski Kras

To region Czech jeden z najciekawszych ze względu na występujące tu zjawiska krasowe w całej środkowej Europie. Na całym terenie znajduje ponad 1100 jaskiń a cztery udostępnione są dla turystów. Są też godne zwiedzenia typowe krasowe kaniony Pusty i Suchy Żleb. Chroniony obszar Morawskiego Krasu to  prawie 100 km kwadratowych.

Przepaść Macocha

Jaskinia ta to dużych rozmiarów studnia krasowa o głębokości 138 m oraz  długości ponad 170 m przy szerokości prawie 80 m. Miejsce to było dobrze znane i odwiedzane już w drugiej połowie XIX w. Dla ułatwienia oglądania dna przepaści wybudowano punkty widokowe – mostki (1882-1899). Przepaść powstała przez zawalenie się stropu jaskini. Przez dno przepaści przepływa rzeczka zasilająca dwa jeziorka, jedno z nich ma aż 30 m głębokości.
Na dno przepaści można się też dostać od strony Jaskiń Punkevni.

Jaskinie Punkevni

To najładniejsze jaskinie Morawskiego Krasu i zarazem najciekawsza trasa jaskiniowa składająca się z części suchej i mokrej. Na trasie dużo ładnych nacieków i liczne kotły wirowe. Dużą atrakcją jest spływ łódkami poprzez duże głębokie jeziora. Podczas zwiedzania jaskini można odwiedzić dno Przepaści Macocha. Historia badań tych jaskiń sięga lat 20-tych XIX w. i dotyczy części od strony Macocha. Z początkiem XX w. zostały odnalezione Jaskinie Punkevni co umożliwiło dotarcie do dna Macochy w 1914 r. W latach 30-tych odkryto część wodną jaskini. Jaskinia została udostępniona dla turystów w roku 1910 a w części wodnej w 1933 r.

Jaskinia Balcarka

Jaskinia znajduje się na terenie Morawskiego Krasu w okolicach bardziej znanej Jaskini Macocha. W jaskini poprowadzona jest trasa turystyczna o długości ponad 700 m. Trasa biegnie poprzez wysokie na 10 m korytarze i znacznych rozmiarów salę o rozmiarach: 65 m długość, 20 m szerokość i 15 m wysokość. Jaskinia posiada ciekawą i bogatą szate naciekową.

Na terenie Morawskiego Krasu są jeszcze dwie piękne jaskinie turystyczne: Sloupsko-sosuvska oraz  Katerinska, również godne zwiedzenia. Każda z jaskiń jest inna i posiada niepowtarzalne formy naciekowe i czasami zaskakujący przebieg korytarzy. W rejonie tym znajduje się ponad 1100 jaskiń z największą Jaskinią Amaterską nie dostępną dla turystów.

Hranicki Kras

Nieopodal wcześniej opisanego Morawskiego Krasu znajduje się Hrnicki Kras, którego nazwa jest związana z miastem Hranice położonym w tzw. Bramie Morawskiej. Hranicki Kras rozwinął się na powierzchni kilkudziesięciu km kwadratowych w wapieniach okresu dewońskiego, które tu tworzą duży blok skał węglanowych o grubości do kilkuset metrów. Występujące tu wapienie tworzą formy typu kopulastego, wystające spod młodszych skał osadowych. Masyw Hranickiego Krasu przecina dolina dość dużej rzeki Beczwy a jaskinie tu poznane w ilości ok. 30, znajdują się po obu stronach jej koryta. Dwie najbardziej znane jaskinie choć o zupełnie odmiennym charakterze to Hranicka Przepaść i Zbraszowska jaskinia Aragonitowa udostępniona turystycznie.

Zbraszowska jaskinia Aragonitowa

Zbraszowska jaskinia Aragonitowa posiada łączna długość korytarzy 1240 m a przy różnicy poziomów 55 m. z czego do zwiedzania udostępniono 375 m. korytarzy i komór. Jaskinia ta posiada unikalny charakter zawdzięczając go szczególnym warunkom rozwoju procesów krasowych. Jaskinia ta wytworzyła się w wyniku jednoczesnego oddziaływania dwóch odmiennych rodzajów procesów krasowych. Górne piętro w wyniku zwykłych procesów krasowych, rozpuszczanie skał poprzez spływające wody opadowe. Dole piętro poprzez ciepłe roztwory mineralne hydrotermalne o bardzo dużej zawartości dwutlenku węgla działające pod ciśnieniem. Wody te wydobywały się z głębokości  ok. 700 m. a ich temperatura obecnie wynosi 23 stopnie C przez co zjawiska te są uśpione, choć dalej zachodzą o czym świadczy zalegający na dnie jaskini dwutlenek węgla.

Ze względów bezpieczeństwa trasa turystyczna przebiega ponad warstwą zalegających gazów i dodatkowo jest wyposażona w system automatycznie włączającej się wentylacji.      Szczególne warunki jaskini sprawiły wykształcenie się tu dodatkowo odmiennych form naciekowych powstałych z aragonitu, czyli formy przejściowej do kalcytu, z którego są najczęściej zbudowane nacieki. W odróżnieniu od kalcytu aragonit nie tworzy długich i cienkich form nacieki aragonitowe powstające na stropie czy ścianach tej jaskini są krótkie i o kulistych zakończeniach. Najbardziej charakterystyczną formą nacieków o wysokości kilkudziesięciu centymetrów są tzw. „stalagmity gejzerowe”.

Nie jest do końca jest wyjaśniony mechanizm powstawania tych form, prawdopodobnie powstały poprzez wypływ wód termalnych z tzw. sikawek albo poprzez akumulację i wytrącanie się krystalicznych płytek kwaśnego węglanu wapnia na powierzchni jeziorek przy udziale spadających ze stropu kropel wody.

Hranicka Przepaść

Hranicka Przepaść to z pozoru olbrzymich rozmiarów lej krasowy zalany wodą. Jednak głównie  jaskinia powstała poprzez rozpuszczanie skał wapiennych od dołu przez wody hydrotermalnych, których podwodne źródła są położone na głębokości 600 m. Jaskinia jest najgłębszą w Czechach i w Środkowej Europie, tylko ok. pierwsze 70 m to część sucha. Pierwsza pisemna wzmianka o Hranickiej Przepaści pochodzi z 1580 r. Później w 1627 r. J.A. Komensky zaznaczył ją na sporządzonej mapie Moraw. Wielokrotnie w przeszłości były wyznaczane nowe głębokości podwodnej części jaskini poprzez opuszczanie obciążników na linkach. Pierwszy pomiar z 1902 r. to 36 m. Każdy kolejny pomiar dawał coraz większą głębokość i przyczyniał się do spekulacji jak jest  głęboka.

W zalanej części przepaści wielokrotnie nurkowali głównie czescy płetwonurkowie jaskiniowi, do rozwiązania problemu dołączył się polak Krzysztof Starnawski. W 2000 r. K. Starnawski ustanowił tu rekord polski w nurkowaniu swobodnym osiągając głębokość 181 m. Nurkowie czescy  w 2009 r. za pomocą sondy zmierzyli głębokość studni i ocenili ją na 220 m.

W 2012 r. ponownie K. Starnawski dwukrotnie nurkował, początkowo w styczniu osiągając początek korytarza na dnie pierwszej zalanej studni. W czerwcu podczas kolejnego nurkowania dociera wspomnianym korytarzem do kolejnej olbrzymich rozmiarów kolejnej studni i osiągając głębokość 217 m.
Hranicka Propast znajduje się w miejscu, gdzie warstwa wapienia ma grubość ok. 600 m, a woda, która ją drążyła, pochodzi spod tej warstwy. Ocenia się, że może mieć nawet ponad 400 m. w części zalanej. Badanie wody również na większych głębokościach wykazało bardzo silne  zmineralizowanie i stosunkowo w tej objętości wysoką jej temperaturę 15 st. C, nawet w zimie. Ta wysoka temperatura to plus przy tak głębokich nurkowaniach natomiast minusem jest skład chemiczny, to po prostu  rozcieńczony kwas węglowy. Hranicka Przepaść jest objęta ochroną prawną jako część rezerwatu przyrody „Hurka u Hranic”.