Jaskinie turystyczne

Jaskinie udostępnione turystom można znaleźć praktycznie na całym świecie. Nawet z małej groty można uczynić atrakcję turystyczną i jednocześnie źródło zarobku dla miejscowej ludności. Często nie potrzeba dużych nakładów finansowych, ale konieczna jest dobra reklama. Jaskinia jest obiektem chyba najwdzięczniejszym by w prosty sposób zorganizować w niej naturalne muzeum przyrodnicze.

Świat podziemi od zarania dziejów pociągał i zadziwiał człowieka swoim pięknem i tajemniczością. Jaskinie dobrze przystosowane dla turystów powstawały już na przełomie XIX i XX w., choć znane są jaskinie odwiedzane po prostu dla przyjemności i obcowania z naturą w okresach wcześniejszych. W krajach gdzie tworzono podwaliny pod nowoczesną naukę o ziemi, klimat do przystosowywania jaskiń do zwiedzania był najlepszy, przykładem na to jest chociażby Polska. W okresie późniejszym dużą rolę odegrał rozwój speleologii i alpinizmu podziemnego.  Sukcesy grotołazów chętnie nagłaśniały i opisywały media. To tworzyło dobry klimat wokół tematyki jaskiniowej i poszerzało krąg zainteresowanych. Miało to też negatywne skutki, kiedy pseudogrotołazi niszczyli nowo odkryte jaskinie.

Z rozwojem turystyki rosła szybko ilość udostępnionych jaskiń i rośnie nadal. Powstają ciągle nowe obiekty turystyczne choć czasami są mierną atrakcją, nie przedstawiającą żadnej wartości oznawczej. Są kraje, w których jaskinie są odrębną dziedziną turystyki i przynoszą duże zyski, ale też w tym przypadku koszty utworzenia tras i ich utrzymanie są duże. Kiedyś wystarczyło wziąć ze sobą łuczywo lub inne źródło światła aby coś niecoś zobaczyć.

Dziś wiele jaskiń zostało przystosowanych dla wręcz masowego ruchu  turystycznego poprzez budowę wewnątrz systemu chodników i świetlenia a poza jaskinią całej infrastruktury dróg, parkingów, punktów gastronomicznych i sklepików z pamiątkami.

W wielu jaskiniach zakłada się instalacje pomiarowe aby dokładnie określić czy zbyt częsta bytność człowieka nie zmieni niepowtarzalnego mikroklimatu podziemi. Budowane są specjalne śluzy i zapory aby jaskinie chronić, do czego wręcz zmuszają zarządców jaskiń odpowiednio skonstruowane państwowe przepisy ochrony przyrody. Innym przykładem są instalacje chroniące zwiedzających, taki system pomiarowy i wentylacyjny istnieje np. w jaskini Zbraszowskiej (Czechy), gdzie w dolnych partiach wydobywa się i zalega dwutlenek węgla.

Jaskinie turystyczne w Polsce

Jaskinie występują w wielu regionach naszego kraju szczególnie w południowych. Chyba najbardziej znane są jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej położone na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Zapewne wiele osób miało już okazję w młodości zobaczyć Grotę Łokietka lub inną tatrzańską jaskinię, przy okazji szkolnej wycieczki.

Za sprawą rozpowszechnianych w mediach informacji o kolejnych odkryciach jaskiniowych coraz więcej osób ma lepszą wiedzę o jaskiniach, to dobrze. Ta sytuacja również sprzyjała pomysłom utworzenia nowych jaskiniowych tras turystycznych. Tak stało się zarówno po odkryciu Jaskini Raj koło Chęcin jak i Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie nieopodal Lądka Zdroju. Pomysły te zostały szybko zrealizowane bo szata naciekowa tych jaskiń jest szczególnie bogata.

Te dwie jaskinie są rzeczywiście dużą atrakcją nawet dla turysty, który już nie jedną widział. Popularyzacja tematu jaskiń zebrała też wielokrotnie złe i niepokojące żniwa, szczególnie dotyczy to jaskiń jurajskich. Po odkryciu Jaskini Wiernej najdłuższej Jury ruszyły do niej całe rzesze pseudo grotołazów niszcząc to co przez całe tysiąclecia natura sama chroniła przez jej niedostępność dla człowieka.