Niecka Nidziańska

Teren Niecki Nidziańskiej rozciągający się ponad ujściem Nidy do Wisły po wschodniej i zachodniej stronie jest obszarem występowania znacznych pokładów kredowych, w tym i gipsów, w których to wytworzyły się jaskinie. W odróżnieniu od wapieni gipsy są rozpuszczane w wodzie bez udziału dwutlenku węgla co znacznie przyśpiesza procesy krasowienia. Ponadto gipsy są materiałem dość miękkim i mocno hydrofobowym, samoistnie chłonącym wilgoć, to powoduje zwiększenie jego objętości (pęcznienie). Skutkiem czego powstają znaczne naprężenia powodujące fałdowanie i pękanie pokładów gipsu wzdłuż warstw gdzie dostaje się woda krążąca.

Te wszystkie czynniki mają olbrzymie znaczenie na nietrwałość form krasu gipsowego tym samym na ich wiek. Dochodzi dość często do dużych obrywów w korytarzach tych jaskiń i zapadania się terenu nad nimi, wtedy powstają powierzchniowe formy krasu takie jak leje krasowe czy ślepe dolinki. Dlatego też jaskinie gipsowe z reguły są bardzo młode. Te same czynniki, które powodują ich powstanie po niedługim czasie doprowadzają do ich samozniszczenia. Najlepszym przykładem tych mechanizmów jest największa jaskinia polskiego krasu gipsowego, Jaskinia Skorocicka.

Największe skupiska jaskiń gipsowych to: Dolina Skorocicka, Dolina Aleksandrowska, okolice Siesławic i Skotnik Górnych oraz Gacki. Łącznie poznano i zinwentaryzowano ponad 100 obiektów jaskiniowych. W większości są to jaskinie bardzo małe, niektóre obecnie niedostępne z powodu zawalenia.